Uluslararası araç tescil kodları (Uluslararası Plaka Kodları veya Ülke Kodları olarak da bilinir), motorlu taşıtların tescil edildiği ülkeyi veya bölgeyi tanımlamak için kullanılan alfa-numerik veya sadece alfabetik kodlardır. Bu kodlar genellikle araçların plakalarında ve bazı durumlarda uluslararası trafik kurallarında belirtilen diğer belgelerde bulunur. Bu kodlar, araçların uluslararası seyahatlerde kolayca tanımlanmasını ve hangi ülkeye ait olduğunun belirlenmesini sağlar. Bu sayede, trafik ihlalleri, kaza soruşturmaları ve gümrük işlemleri gibi süreçler kolaylaşır.
Uluslararası araç tescil kodları, otomobilin yaygınlaşmasıyla birlikte, farklı ülkelerden araçların birbirlerini ayırt etme ihtiyacı doğrultusunda ortaya çıkmıştır. İlk uluslararası kodlar, 1909 yılında Paris'te düzenlenen bir konferansta belirlenmiştir. Bu konferansta, her ülkeye bir veya iki harfli bir kod atanmıştır. Daha sonra, Birleşmiş Milletler tarafından 1949 ve 1968 yıllarında yapılan anlaşmalarla bu sistem standart hale getirilmiştir. Günümüzde, bu kodlar Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenmekte ve güncellenmektedir.
Uluslararası araç tescil kodları genellikle bir veya iki harften oluşur. Bazı durumlarda, üç harfli kodlar da kullanılmaktadır. Kodlar, ülkenin İngilizce veya Fransızca adının kısaltması olabilir veya tamamen rastgele atanmış olabilir. Örneğin:
Bazı ülkelerde, ülkenin belirli bölgelerini veya eyaletlerini temsil eden ek kodlar da kullanılabilir. Ancak, bu kodlar genellikle sadece ülke içinde geçerlidir ve uluslararası alanda tanınmaz.
Uluslararası araç tescil kodları, çeşitli alanlarda kullanılmaktadır:
Aşağıda bazı ülkelerin güncel araç tescil kodlarına örnekler verilmiştir:
Not: Bu liste, tüm ülkeleri ve bölgeleri kapsamamaktadır. Güncel ve kapsamlı bir liste için Birleşmiş Milletler'in ilgili web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Bazı ülkelerin kodları, siyasi veya coğrafi değişiklikler nedeniyle zaman içinde değişmiştir. Örneğin, Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte, eski Sovyet Cumhuriyetleri yeni kodlar almışlardır. Benzer şekilde, Çekoslovakya'nın bölünmesiyle Çek Cumhuriyeti (CZ) ve Slovakya (SK) farklı kodlar kullanmaya başlamışlardır.
Bazı özel durumlarda, belirli bölgeler veya uluslararası kuruluşlar için özel kodlar atanmıştır. Örneğin, Avrupa Birliği kurumlarına ait araçlar için "EU" kodu kullanılabilir.
Uluslararası araç tescil kodları, uluslararası ulaşımın ve seyahatin önemli bir parçasıdır. Bu kodlar, araçların hangi ülkeye ait olduğunun hızlı ve kolay bir şekilde belirlenmesini sağlayarak, çeşitli işlemleri kolaylaştırır ve uluslararası işbirliğine katkıda bulunur. Bu nedenle, bu kodların doğru ve güncel olması büyük önem taşır.